Ses sistemlerinde burn-in, rodaj, pişme süresi gibi terimler duymuş olabilirsiniz. Bu terimler, ses sistemimizdeki ekipmanların aslında tam performans verebilmeleri için biraz çalışmaya, yani zamana ihtiyaçları olmalarıyla ilgili terimlerdir.
Bazı üreticiler bu konuda tüketicilere bilgiler sunsa da, genelde bir hoparlörü, sadece desteklediği ve sunduğu değerleri görerek satın alırız. Gerçek olan şu ki; özellikle hoparlörler, fabrikadan çıktıkları anda aslında kağıt üstünde vaad ettikleri değerleri verecek kondüsyonda olmazlar. Bir süre aktif çalışmadan sonra içerisindeki bileşenlerin, hem materyal hem de birarada çalışma harmonisi anlamında oturması ile aslında üreticinin kağıt üstünde verdiği değerlerine ulaşırlar. Buna da ses sistemi sektöründe; burn-in süreci denmektedir.
Burn-in süreci ne kadar sürer ?
Bu konuda her ürünü kapsayan net bir süre olmasa da, bazı üreticilerin açıklamaları ve araştırmaların gösterdiğine göre bir hoparlörün en azından üretimdeki sertliğinden kurtulması için toplamda minimum 40 saat aktif şekilde çalışması gerekmektedir. Hoparlörlerin vaad ettiği net değerlere ulaşmak içinse önerilen aralık 80-100 saattir. Burada bahsedilen saatler hoparlörlerin çalma süreleridir.
Neden böyle bir süreye ihtiyaç var?
Hoparlörler fabrikadan çıktıktan sonra birkaç kez test sonrasında, paketlenerek satışa sunulmaktadır. Üzerlerinde bulunan bileşenler, bobin ve de özellikle hareketli olan parçalar, üretim sonrası sertliğini barındırmaktadırlar. Hareketli olan kon bölgesinde yeralan malzeme olsun, bu bölgeyi gövdeye bağlayan özel materyal olsun çok yüksek sayılarda ileri geri harekete cevap verecek malzemelerden üretilmektedirler. Üretim sonrasında hemen işleyişe başlayan bu malzemelerin yapısının zaman içerisinde optimum yumuşaklığa ulaşıp, üreteceği ses frekansına yetecek hareket alışkanlığını edinerek, bir süre sonra ilk çalmaya başladığı mukavemete oranla aynı hareket için daha az güce ihtiyaç duyacak olması gibi faktörler bulunmaktadır.
Çalmaya uygun olduğu frekans aralıklarının titreşimine alıştıkça bu hareket bir nevi malzeme hafızası oluşturarak bir noktadan sonra aldığı yüke çok stabil bir şekilde cevap verip, hareketleri çok daha tutarlı olacaktır. İşte bu tutarlı kondüsyona geleceği zamana kadar geçireceği sürece burn-in süreci denmektedir. Bu noktaya geldikten sonra artık üreticinin verdiği tüm ideal değerleri karşılayacak kondüsyona ulaşmış olacaktır.
Burn-in süreci bittikten sonra her şey bitiyor mu?
Hoparlör kullanım amacına göre belirli frekans aralıklarını çalmaya uygun üretilmektedir. Örneğin düşük frekansları çalmak için üretilen bir bas hoparlörü, burn-in sürecinde bu frekanslarda çalarak hareketli parçlarının bu frekansta nasıl hareket edeceğine malzeme yapısı da alışmış oluyor. Aktif olarak kullanıldığı sürece artık üreticinin verdiği tüm değerleri karşılayacak şekilde performans vermeyece devam edecektir.
Burada yeni bir burn-in süreci gerektirebilecek birkaç senaryo var. Birincisi; bir süre kullandığınız bir hoparlörü, bir kenara kaldırıp uzun yıllar kullanmazsanız, malzeme yapısı kullanılan maddenin doğası gereği tekrar sertleşebilecektir. Tekrar kullanmaya başladığınızda yine bir alışma süreci gerekebilir. Fakat bu süre yeni alınmış bir hoparlörün burn-in süresinden daha kısa olacaktır. Bir diğer senaryo da; hoparlörünüzün tamir görmesi. Bu durumda eğer bir parça değişmişse, yine kısa bir alışma süresine girecektir.
Süreci hızlandırabilir miyim?
Bu süreci hızlandırma konusu da çok fazla tartışma yaratan bir konudur. Teorik olarak aslında bu mümkündür. Burn-in yapılmak istenen hoparlörün çalacağı frekans aralıklarında bir ses dosyasını uzun süre çaldırarak sürecin hızlandırılması mümkün olabilir. Tavsiye ettiğimiz bir yöntem değildir.
Piyasada “burn-in sound” adı altında ses dosyaları bulunmakla birlikte, bu tür dosyalar dinleyebileceğiniz türde sesler içermemektedir. Bilinçsiz bir şekilde hoparlörlerinizi bu seslere maruz bırakırsanız, hoparlörlerinize zarar verebilirsiniz. Bizim tavsiyemiz ses sisteminizi olağan akışında kullanmanız. Her hoparlör doğru ayarlanmış bir ses sisteminde zaten doğru frekansları çalacak ve burn-in sürecine girecektir. Bu süreç bittikten sonra da yeni bir ayar yapılarak sağlıklı bir şekilde kullanıma devam edilmesi doğal olan yoldur.
Önemsemeli miyim?
Tüm yazıda bahsetmeye çalıştığımız gibi, yeni bir hoparlörün üretim bandından çıktıktan sonra, barındırdığı bileşenlerin, üreticinin verdiği değerleri karşılayacak kondüsyona gelmesi için ihtiyacı olan kısa bir süre vardır. Bilmeniz gereken, bu süreçte hoparlörünüz asla kötü çalmayacaktır. Sadece belirtilen değerlere burn-in süreci bittikten sonra daha rahat ve stabil cevap verecektir. Bizim tavsiyemiz doğal bir şekilde bu süreci geçirip, ortalama 80-100 saat çalma süresi geçtikten sonra ses sisteminize yeni bir ses ayarı yapmanızdır. Hoparlörler için de, sizin için de en sağlıklı yol bu olacaktır.